De Stegosaurus van Boudewijn Bollee

Reuzenknutselwerk in een schuurtje

De beroemdste Stegosaurus van Nederland is waarschijnlijk niet te vinden in musea, maar in een dierentuin. Grazend achter de hekken van Artis in Amsterdam laat hij zich rustig beklimmen door gretige peuters. Zeventig jaar oud is het al, het witte beeld van de ‘Stegosaurus van Amsterdam’. En in elkaar geknutseld door één van de oppassers: Boudewijn Bollee.

‘Zo’n twaalf jaar moet Boudewijn Bollee zijn geweest toen hij Artis binnenstapte om er te gaan werken als oppasser. We spreken 1906 en hij had net de lagere school afgemaakt,’ vertelt historicus Ilja Nieuwland. Hij was één van de kinderen die als elfjarige de Stegosaurus beklom, zo’n dertig jaar geleden. Hij raakte geïntrigeerd door de geschiedenis van deze Stegosaurus, die samen met een Allosaurus aan de Plantage Middenlaan staat.

Het reptielenhuis

De jonge Bollee begon als oppashulp en werd in de jaren die volgden een goede bekende van de roofdieren, kamelen, beren en vogels van de dierentuin. Hij verzorgde ze allemaal. Maar rond zijn 25e ging hij aan de slag in het reptielenhuis - een prachtig gebouw met drie spitse daken en twee kas-achtige uitstulpingen, waar de krokodillen, slangen en leguanen huisden. ‘Bollee zou er jarenlang hoofdoppasser zijn,’ vertelt Ilja. ‘En naast het verzorgen van reptielen, begon hij ze na enkele jaren ook te boetseren.’

 

Een paar jaar stelde Bollee zich tevreden met het maken van beelden van dieren die hij om zich heen zag. Het ging hem goed af, ook al was hij een amateur. De Artis-directie waardeerde zijn werk ook. Het staat op verschillende plaatsen in de dierentuin, en werd ook weggegeven als geschenk.

Een Stegosaurus bouwen

‘Op een gegeven moment begint hij ambitieuzer te worden’ vertelt Ilja. ‘Bollee krijgt het plan om een prehistorisch dier te bouwen: een Stegosaurus.’ Maar… hoe ziet zo’n beest er precies uit? Ieder kind van nu weet hoe een Stegosaurus eruit ziet, maar in die tijd waren er in Nederland waarschijnlijk slechts enkele afbeeldingen van, ging Ilja na. ‘In de wetenschappelijke bibliotheek van Artis heeft hij ze waarschijnlijk wel kunnen vinden.’

De pers bespelen

Achter het reptielenhuis werd Bollee een atelier ter beschikking gesteld, waar hij - in zijn lunchpauzes, het werk mocht er niet onder lijden - aan de slag ging. ‘In de kranten zegt Bollee dat hij de Stegosaurus maar op de helft van zijn oorspronkelijke grootte gebouwd heeft, omdat anders de zon verduisterd zou worden,’ lacht Ilja. ‘Zo groot zou het worden. Jawel, Bollee wist ook wel hoe hij de pers moest bespelen.’

Nieuwe aanwinst Artis 1953

Een dino van kippengaas

En die pers vond het machtig interessant wat Bollee deed. In 1953 verschijnen er artikelen in De Telegraaf en De Waarheid: ‘In zijn vrije tijd vervaardigde Bollee dit monster van betongaas en cement’ schrijft het dagblad, met een foto erbij van Bollee die druk aan het schaven is. Ilja: ‘We schrijven dan net na de Tweede Wereldoorlog en er is in Nederland weinig materiaal beschikbaar, dus wat Bollee gebruikte is kippengaas om de vorm te maken. En dan op een soort van ijzeren, gedeeltelijk houten staketsel. Plus beton.’

Groot succes

De Stegosaurus werd een geweldig succes, voor Artis én voor Bollee. Na de Stegosaurus begint hij aan een nóg grotere dinosaurus: een Allosaurus, tijdgenoot van en jager op de Stegosaurus. Deze verschijnt een jaar later, in 1954. In 1956 was Boudewijn Bollee 50 jaar oppasser in Artis en op het toppunt van zijn bescheiden roem. Kranten schreven over zijn carrière én zijn dinosauriërbeelden en ook het polygoonjournaal maakte een reportage (die onderaan dit artikel te bekijken is).

Niet door de keuring

Het jaar daarop overlijdt Bollee. Zijn Stegosaurus maakte hem wereldberoemd in Artis, en ook even in heel Amsterdam. Het beeld zou wetenschappelijk nu niet meer door de keuring komen: het dier staat anders op zijn poten, de rugschilden hebben de verkeerde vorm, en de grote staart sleept nog over de grond. Maar tegelijkertijd laat dit goed zien wat er de afgelopen decennia veranderd is in ons beeld van deze dieren: dit is een prachtige Stegosaurus uit de jaren 50 van de vorige eeuw.

Indrukwekkende prestatie

‘Als je kijkt naar Bollee’s achtergrond - hij was vrijwel ongeschoold, sprak geen engels. En kijkt naar hoe hij de bronnen die hij had gebruikte, en de technische mogelijkheden die hij nauwelijks had, dan is dit echt een interessante en indrukwekkende prestatie,’ concludeert Ilja Nieuwland.

Wie Artis nu bezoekt, ziet ze nog steeds samen staan, aan de Plantage Middenlaan. Het is de Allosaurus ook na 70 jaar nog steeds niet gelukt om een centimeter dichter in de buurt van zijn prooi te komen. En Stegosaurus verdraagt nog steeds, dag na dag, de hordes kinderen op zijn rug.

 

 

Oppasser Boudewijn Bollee 50 jaar in dienst

 

Meer foto's van beelden van Boudewijn Bollee in Artis zijn te vinden op de website buitenbeeldinbeeld.nl

Next Post Previous Post